Alaeddin Cami - Niğde

Alaeddin Cami, Niğde sancak beyi Ziynettin Beşare tarafından 1223 yılında yaptırılmıştır.

Kitabesine göre yapının mimarları, Üstad Sıddık ve kardeşi Gazi’dir. İnşa kitabesinde ise Müstenireddin adı geçmektedir, bu kişinin caminin inşaatından sorumlu yapım yöneticisi olduğu anlaşılmaktadır. İnşa kitabesinde, “İslamın ve Müslümanların yardımcısı, dinin ve dünyanın gelişmesine yardım eden, Arap ve Acem sultanlarının efendisi, meliklerin meliki, şahların şahı, büyük sultan Keyhüsrev’in oğlu Keykubad’ın hükümdarlığı zamanında, Allah’ın merhametine ve yardımına muhtaç zayıf kul Abdullah’ın oğlu Beşare …” bilgisiyle caminin 1223 yılında I. Alâeddin Keykubad (1220-1237) döneminde Emîr-î Ahur Abdullah oğlu Zeyneddin Beşare Bey’in Müstenireddin’e inşa ettirmesini emrettiği okunmaktadır.

Bazı onarımlar geçiren cami iki kapılıdır. Doğuya bakan kapı üzerinde yaz aylarında 09:30 – 11:00 saatleri arasında oluşan gölge, “Taçlı Kadın Başı” silüetini ortaya çıkarmaktadır. Efsaneye göre yapının ustası, âşık olduğu ve hiç evlenemeyeceğini bildiği Niğde Sancak beyinin kızına duyduğu aşkı sonsuza dek yaşatmak için kapı süslemesindeki taşa resmetmiştir.

Mimarisi

Tamamı düzgün kesme taştan yapılmış Niğde Alaeddin Camii kuzey- güney yönünde dikdörtgen planlı, çok destekli ve çok bölüntülü, mihrap önü yan yana üç kubbeli ve avlusuz plan tipindedir.

Büyük ölçüde dışa kapalı olan camide kuzey ve doğu cephelerine taç kapılar hâkimdir. Yapı batıdaki dış surlara yakın yerleştirildiği için doğu cephedeki anıtsal taç kapı önünden geçen ana yola ve şehre yönlendirilmiştir.

Caminin kuzey cephe duvarlarından yüksek, dört sıra mukarnas kavsaralı taç kapı zeminden 0.80 m. yükseklikte, 3.36 m. genişlikte ve 0.44 m. derinliğindedir. Taç kapıyı dıştan düz- içbükey- düz olarak dizili bezemeli üç bordür kuşatır. İçteki 0.37m. genişliğindeki en geniş bordür taç kapıya hâkimdir. Taç kapının mukarnaslı kavsarası, sivri kuşatma kemeri, silindirik gövdeli sütunceleri, düz kemerli giriş kapısı ve içteki bordürde sekiz karenin kesişmesiyle biçimlenen sekiz kollu yıldız kompozisyonlu bezemeleri bulunur.

Doğu cephesindeki anıtsal taç kapı, bezemelerin en yoğun olduğu yerdir. Yaklaşık güneyden 0.89 m., kuzeyden 0.98 m. dışa taşkın ve beden duvarlarından yüksek 6,93 m genişliğinde, 10.70 m. yüksekliğinde, 1.34 m. derinliğindedir. Dıştan altı bordürün çevrelenir; geniş olan beşinci bordürün kavsara köşeliklerini delik işi kabaralar ile üzerlerini örgülü saçlı insan başları süslemektedir. İki insan başının kozmolojik anlamlı ay ve güneşi simgelediği veya üstâd Sıddık ve kardeşi Gazi’yi de simgelediği düşünülür.

Taç kapıların arasındaki kuzeydoğu köşede minare bulunur. Silindir biçimindeki minare, iki renkli kesme taşlardan yapılmış orijinal Selçuklu sanatı örneklerindendir.

Mihrap harimin güney duvarındadır; hem içe, hem de dışa kademelidir. Bitişiğine minber yerleştirilebilmesi için eksenden doğuya kaydırılmıştır. Dışta dikdörtgen nişli ve dört sıra mukarnas kavsaralı, içte beş cepheli ve beş sıra mukarnas kavsaralı iç içe iki mihrap kurgusu yer alır. İç içe olan iki mihrap adeta iki taç kapının (kuzey ve doğu) içe yansıtılmış, aktarılmış görünümünü sunarlar.

Mihrap önü tavanı yan yana üç kubbe ile örtülüdür. Batıdaki kubbe sekiz bölümlü mukarnaslı tromplara sahiptir. Doğudaki kubbe ise iki pandandif ve iki tromp üzerine oturur.

Nasıl Gidilir:

Niğde merkez Alaeddin Sokak'ta bulunan camiye yaya olarak ulaşılabilir.

Kaynak: Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü